ცხოვრება მაგიის გარეშე უბრალოდ მოსაწყენია 🧙‍♂️ 👻

შეკრებები სავსე მთვარის დროს, უამრავი უცნაური და ხანდახან ძრწოლვის მომგვრელი რიტუალის ჩატარება, კოცონი შუაღამისას ტყეში, ბალახეულის სურნელოვანი ჩაი, და შეგრძნება იმისა რომ რაღაც ზებუნებრივის ნაწილი ხარ, მაცდურად ჟღერს არა? თუმცა არავის გირჩევთ იმ საკითხში ცხვირის უხეშად ჩაყოფას რისიც არაფერი გესმით და თან დარწმუნებული არ ხართ რომ ნამდვილად უსაფრთხოა, რადგან მაგია სულაც არ არის რაღაც ისეთი რაც შეგიძლიათ რომანტიული საბურველით შენიღბოთ, ან უბრალოდ მისით გართობას ეცადოთ 😏


რა არის მაგია?


მაგია, კონცეფცია, რომელიც გამოიყენება რაციონალურობის რეჟიმის ან აზროვნების ისეთი წესის აღსაწერად, რომელიც უხილავ ძალებს მიმართავს მოვლენებზე გავლენის მოხდენის, მატერიალური პირობების ცვლილების ან ცვლილების ილუზიის წარმოსადგენად. დასავლურ ტრადიციაში აზროვნების ეს წესი განსხვავდება რელიგიური ან სამეცნიერო რეჟიმებისგან; თუმცა, ასეთი განსხვავებები და მაგიის განმარტებაც კი ფართო დებატების საგანია.


ბუნება და მასშტაბი

მაგიის კლასიფიცირებული პრაქტიკები მოიცავს მკითხაობას, ასტროლოგიას, შელოცვებს, ალქიმიას, ჯადოქრობას, სულების შუამავლობას და ნეკრომანტიას. ტერმინი „მაგია“ ასევე გამოიყენება დასავლურ პოპულარულ კულტურაში სასაუბროდ, რათა აღინიშნოს შელოცვისა და გართობის მიზნით გამოყენებული ხრიკების აქტები. მაგიის მიზანია ცოდნის, ძალაუფლების, სიყვარულის ან სიმდიდრის შეძენა; ავადმყოფობის ან საფრთხის განკურნება ან თავიდან აცილება; პროდუქტიულობის ან წარმატების გარანტირება საქმეში; მტრისთვის ზიანის მიყენება; ინფორმაციის გამჟღავნება; სულიერი ტრანსფორმაციის გამოწვევა; მოტყუება; ან გართობა. მაგიის ეფექტურობა ხშირად განისაზღვრება ჯადოქრის მდგომარეობითა და მუშაობით, რომელსაც, სავარაუდოდ, აქვს წვდომა უხილავ ძალებზე და შესაბამისი სიტყვებისა და მოქმედებების სპეციალური ცოდნა ამ ძალების მანიპულირებისთვის.

მაგიასთან დაკავშირებული ან აღრეული ფენომენები მოიცავს მისტიციზმის, მედიცინის, წარმართობის, ერესის, ჯადოქრობის, შამანიზმის, ვუდუს და ცრურწმენის ფორმებს. მაგია ზოგჯერ იყოფა ინტელექტუალური ელიტის „მაღალ“ მაგიად, რომელიც ესაზღვრება მეცნიერებას, და ჩვეულებრივი ხალხური პრაქტიკის „დაბალ“ მაგიად. ასევე განასხვავებენ „შავ“ მაგიას, რომელიც ბოროტი მიზნებისთვის გამოიყენება, და „თეთრ“ მაგიას, რომელიც, სავარაუდოდ, სასარგებლო მიზნებისთვის გამოიყენება. მიუხედავად იმისა, რომ ეს საზღვრები ხშირად ბუნდოვანია, მაგიურ პრაქტიკებს აქვთ „სხვაობის“ განცდა იმ ზებუნებრივი ძალის გამო, რომელიც, სავარაუდოდ, პრაქტიკოსის მეშვეობით ხორციელდება, რომელიც ზოგიერთ საზოგადოებაში მარგინალიზებული ან სტიგმატიზებული ფიგურაა, ზოგში კი ცენტრალური ფიგურა.


მაგიის ელემენტები - შელოცვები

მაგიის შესრულება მოიცავს სიტყვებს (მაგ: შელოცვებს ან თილისმებს) და სიმბოლურ რიცხვებს, რომლებსაც, სავარაუდოდ, თანდაყოლილი ძალა აქვთ, ბუნებრივ ან ადამიანის მიერ შექმნილ მატერიალურ ობიექტებს და რიტუალურ მოქმედებებს, რომლებსაც ასრულებენ ჯადოქარი ან სხვა მონაწილეები. ითვლება, რომ შელოცვა ძალას სულიერი წყაროებიდან იღებს მაგიის შესასრულებლად. შელოცვების ან სიმბოლური რიცხვების ცოდნა ხშირად საიდუმლოა (ოკულტური) და ასეთი ცოდნის მფლობელი შეიძლება დიდად იყოს პატივსაცემი ან შიშისმომგვრელი. ზოგიერთ შემთხვევაში, შელოცვა ჯადოსნური რიტუალის ან ცერემონიის ყველაზე მაღალ შეფასებადი კომპონენტია. მაგალითად, მელანეზიის ტრობრიანდის კუნძულების მაცხოვრებლები სწორი სიტყვების სწორად გამოყენებას რიტუალის ეფექტურობისთვის აუცილებელ ფაქტორად მიიჩნევდნენ. ახალი ზელანდიის მაორებს შორის სიტყვების ძალა იმდენად მნიშვნელოვნად ითვლება, რომ საჯარო რეპლიკაციისას დაშვებული შეცდომები, სავარაუდოდ, კატასტროფებს იწვევს ინდივიდებისთვის ან საზოგადოებისთვის. უფრო მეტიც, ისევე როგორც შუა საუკუნეების ევროპული თილისმები, რომლებიც იყენებდნენ არქაულ ენებს და ლათინური ლიტურგიის ნაწილებს, შელოცვები ხშირად იყენებენ ეზოთერულ ლექსიკას, რაც რიტუალებისთვის მინიჭებულ პატივისცემას მატებს.
სიტყვების ტრანსფორმაციული ძალის რწმენა ასევე გავრცელებულია მრავალ რელიგიაში. მაგალითად, შამანები, სულიერ-მედიუმები და მისტიკოსები იმეორებენ კონკრეტულ ბგერებს ან მარცვლებს სულიერ ძალებთან კონტაქტის ექსტაზური მდგომარეობის ან განმანათლებლური ცნობიერების მდგომარეობის მისაღწევად. თანამედროვე მაგიასაც კი, რომელიც გასართობად გამოიყენება, შელოცვის ნარჩენი ნაწილი აქვს ტერმინ „აბრაკადაბრას“ გამოყენებით.


მასალა

ანთროპოლოგიური ლიტერატურის დიდი ნაწილი მაგიაში გამოყენებულ ობიექტებს „წამლებს“ უწოდებს, აქედან გამომდინარეობს ტერმინი „მკურნალი“ ჯადოქრის აღსანიშნავად. ეს მედიკამენტები მოიცავს ბალახებს, ცხოველების ნაწილებს, ძვირფას ქვებს, წმინდა საგნებს ან რეკვიზიტებს, რომლებიც გამოიყენება წარმოდგენებში და ითვლება, რომ ისინი თავისთავად ძლიერია ან გაძლიერებულია შელოცვებით ან რიტუალებით. ზოგიერთ შემთხვევაში, სამკურნალო მედიკამენტები ფიზიოლოგიურად ეფექტურია; მაგალითად, ყაყაჩო ფართოდ გამოიყენება ანესთეტიკის სახით, ტირიფის ქერქს ზოგიერთი ჩინელი იყენებს ტკივილგამაყუჩებლად, ხოლო ნიორი და ხახვი შუა საუკუნეების ევროპაში ანტიბიოტიკებად გამოიყენებოდა. სხვა მედიკამენტები, რომლებიც ზიანის მიყენების მიზნით არის განკუთვნილი, როგორიცაა გომბეშოს ექსტრაქტები და ბუფადიენოლიდები, სინამდვილეში ცნობილი შხამებია. სხვა მასალებს სიმბოლური კავშირი აქვთ დასახულ შედეგთან, როგორც ეს ხდება ცხოველის ნაწილებიდან მკითხაობის შემთხვევაში. მაგალითად, სკაპულამანტიაში (ცხვრის მხრის ძვლიდან მკითხაობა), ცხვრის ძვალი ასახავს სამყაროს მაკროკოსმოსურ ძალებს. ჯადოქრობაში ჯადოქარმა შეიძლება გამოიყენოს ის, რაც მის მსხვერპლს ეკუთვნის (მაგ: თმა, ფრჩხილები ან ტანსაცმლის ნაგლეჯი), როგორც რიტუალის ნაწილი.
რიტუალი შესაძლოა სიმბოლური იყოს, მაგალითად, სულების გამოსაძახებლად დამცავი წრეების დახატვა, წვიმის მოსატანად მიწაზე წყლის შესხურება ან მსხვერპლისთვის ზიანის მიყენების მიზნით ცვილის ქანდაკების განადგურება. მცენარეები ან სხვა საგნები ასევე შეიძლება სასურველი შედეგების სიმბოლო იყოს: კანოეს სიჩქარის უზრუნველსაყოფად რიტუალებში ტრობრიანდები იყენებენ მსუბუქ მცენარეულ ფოთლებს, რათა წარმოაჩინონ წყალზე ნავის სიმარტივე; სამხრეთ სუდანის ზანდები ქვას ხის ტოტში ათავსებენ მზის ჩასვლის გადასადებად; ბალკანეთის მრავალი ხალხი ოდესღაც ოქროს ყლაპავდა სიყვითლის სამკურნალოდ.


რიტუალები და შემსრულებლის სტატუსი

რადგან მაგია შესრულებაზეა დაფუძნებული, რიტუალი და მაგის ცოდნა და შესაძლებლობები მნიშვნელოვან როლს თამაშობს მის ეფექტურობაში. მაგიის შესრულება ასევე გულისხმობს აუდიტორიას, მიმართულ სულიერ ძალებს, პაციენტ-კლიენტს ან საზოგადოებას. როგორც მაგი, ასევე თავად რიტუალი ეხება ტაბუების დაცვას და მონაწილეთა განწმენდას. მაგები, ისევე როგორც რელიგიური რიტუალების შემსრულებელი მღვდლები, იცავენ დიეტის ან სექსუალური აქტივობის შეზღუდვებს, რათა განასხვავონ რიტუალი ჩვეულებრივი და არაკეთილსინდისიერი საქმიანობებისგან და შესძინონ მას სიწმინდე. თანამედროვე მაგების წარმატება აუდიტორიის გართობაში, პირველ რიგში, დამოკიდებულია მათ საშემსრულებლო უნარებზე, ილუზიის შესაქმნელად მატერიალური ობიექტების მანიპულირებისას.


ფუნქციები

მაგიის მრავალ როლს შორის უპირველეს ყოვლისა მისი „ინსტრუმენტული“ და „ექსპრესიული“ ფუნქციებია. ბუნებაზე ან ადამიანის ქცევაზე გავლენის მოხდენის მცდელობაზე დაყრდნობით, მაგიის ინსტრუმენტული ფუნქცია იზომება სასურველი შედეგის მიღწევის ეფექტურობით. ანთროპოლოგები ინსტრუმენტული მაგიის სამ ძირითად ტიპს გამოყოფენ: პროდუქტიული, დამცავი და დამანგრეველი. პროდუქტიული მაგია გამოიყენება ადამიანის შრომისა და ბუნებისგან წარმატებული შედეგის მისაღწევად, როგორიცაა უხვი ნადირობა ან მოსავალი ან კარგი ამინდი. დამცავი მაგიის მიზანია ინდივიდის ან საზოგადოების დაცვა ბუნების ცვალებადობისა და სხვების ბოროტებისგან. ამ დამცავი ფუნქციის მაგალითებია ამულეტების გამოყენება გადამდები დაავადებების თავიდან ასაცილებლად ან მოგზაურობის წინ შელოცვების წაკითხვა. და ბოლოს, დამანგრეველი მაგია, ანუ ჯადოქრობა, მიზნად ისახავს სხვების დაზიანებას, ხშირად შურითაა მოტივირებული და სოციალურად დესტრუქციულია. შესაბამისად, ჯადოქრობის საწინააღმდეგო მაგიის გამოყენებამ შეიძლება შეამსუბუქოს გარკვეული სოციალური დაძაბულობა საზოგადოებაში.

მაგიის ექსპრესიული ფუნქცია გამომდინარეობს მის პრაქტიკასთან დაკავშირებული სიმბოლური და სოციალური მნიშვნელობებიდან, თუმცა მისმა შემსრულებლებმა შეიძლება არ იცოდნენ ამ ფუნქციის შესახებ. მაგიას შეუძლია ჯგუფური იდენტობის განცდის შექმნა საერთო რიტუალების მეშვეობით, რომლებიც წევრებს ძალას ან სიმტკიცეს ანიჭებს. ამავდროულად, მას შეუძლია ჯადოქრის იზოლირება მოახდინოს, როგორც განსაკუთრებული პიროვნების საზოგადოების შიგნით ან მის მარგინალში. მაგია ასევე შეიძლება გამოყენებულ იქნას, როგორც შემოქმედებითი საშუალება ან გართობის ფორმა. ამიტომ, ის განუყოფელია მოცემულ საზოგადოებაში არსებული აზროვნების, რწმენისა და პრაქტიკის მთლიანი სისტემისგან.


განმარტებითი საკითხები: მაგია, რელიგია და მეცნიერება

ტერმინი „მაგია“ არ შეიძლება განისაზღვროს იზოლირებულად მისი ფართო პარამეტრების, მრავალ საზოგადოებაში მნიშვნელოვანი როლისა და დაკავშირებულ ფენომენებთან ურთიერთქმედების გამო. მაგია არის ზოგადი იარლიყი, რომელსაც იყენებენ გარეშე პირები (თეორიულად, ობიექტური დამკვირვებლები) იმ საზოგადოებებში კონკრეტული პრაქტიკის აღსაწერად, სადაც ეს სიტყვა ან მისი კონცეპტუალური ეკვივალენტი შეიძლება საერთოდ არ არსებობდეს. შედეგად, მრავალფეროვანი ფენომენები ერთად იკრიბება იმ ვარაუდით, რომ ისინი ერთნაირად მოქმედებენ. მაგიის ეს ხელოვნური კონსტრუქტი ასევე არსებობს მხოლოდ იმასთან მიმართებაში, რაც ის არ არის - პირველ რიგში, რელიგიასთან და მეცნიერებასთან, როგორც რაციონალურობის ალტერნატიულ რეჟიმებთან. მაგიის ასეთი განმარტებები უპირატესობას ანიჭებს კულტურებს ძლიერი სამეცნიერო ორიენტაციით და სტიგმატიზაციას უწევს მათ, ვინც რელიგიის ნაცვლად მაგიას იყენებს. შესაბამისად, მაგიის განსაზღვრა და ილუზიონისტების იდენტიფიცირება მოითხოვს იმ კულტურული კონტექსტების გაგებას, რომლებშიც ეს იარლიყები გამოიყენება.

მიუხედავად იმისა, რომ მაგიას ბუნდოვანი ურთიერთობა აქვს დასავლურ რელიგიასთან და მეცნიერებასთან, ის ფესვგადგმულია დასავლური ისტორიის ძირითად ინსტიტუციურ, სოციალურ და ინტელექტუალურ ტრადიციებში. უფრო მეტიც, მაგიის უნივერსალური განმარტების მიღწევის თანამედროვე მცდელობები ასახავს დასავლურ მიკერძოებას. კერძოდ, მე-18 და მე-19 საუკუნეების კულტურული და ისტორიული ევოლუციის შესახებ შეხედულებები მაგიას რელიგიისა და მეცნიერებისგან გამოარჩევს. ბრიტანელი ანთროპოლოგის, სერ ჯეიმს ფრეიზერის (1854–1941) მიერ შემუშავებულ მოდელში, მაგია ხასიათდება, როგორც ადამიანის განვითარების ადრეული ეტაპი, რომელიც თავდაპირველად რელიგიამ, შემდეგ კი მეცნიერებამ ჩაანაცვლა. მაგიას, რელიგიასა და მეცნიერებას შორის ურთიერთობის შესახებ დებატები, რომლებიც მე-20 საუკუნის განმავლობაში მაგიის შესახებ დისკუსიის დიდ ნაწილს წარმოადგენდა, აშკარაა ანთროპოლოგების საველე ნაშრომებში, რელიგიის სოციოლოგების თეორიებსა და პოსტმოდერნისტების კრიტიკაში. შესაბამისად, მე-20 საუკუნის მეორე ნახევარში შედარებითი რელიგიების, ისტორიისა და ანთროპოლოგიის კვლევა ევოლუციური მოდელიდან უფრო კონტექსტზე მგრძნობიარე ინტერპრეტაციებისკენ გადაიხარა, ხოლო სხვა კვლევებმა კულტურათაშორისი შედარებისთვის ახალი მოდელები შეიმუშავა. მიუხედავად ამისა, მაგია-რელიგია-მეცნიერების მოდელი ინარჩუნებს მნიშვნელოვან ინტერპრეტაციულ ძალას და დიქოტომიები, რომლებიც გამოიყენება მაგიის რელიგიისა და მეცნიერებისგან გასასხვავებლად, პოპულარულ დისკურსში ფართოდ არის გავრცელებული.



როგორ მოგეწონათ სტატია? მიიღეთ კითხვებზე პასუხები? 🤗