საინტერესო ფაქტები ჩვენი პლანეტისა და მისი ზოგიერთი ყველაზე საოცარი ბინადრის შესახებ.

1. ზარმაცა
მსოფლიოში ზარმაცების 2 ჯგუფი არსებობს, ზარმაცების სხვადასხვა ჯგუფის ამოცნობა ადვილად შეიძლება მათ წინა კიდურებზე გრძელი, მოხრილი ბრჭყალების რაოდენობით. ორთითიან ზარმაცებს, როგორც სახელიდან ჩანს, წინა კიდურებზე ორი ბრჭყალი აქვთ, ხოლო სამთითიან ზარმაცებს ოთხივე კიდურზე სამი ბრჭყალი. ორთითიანი ზარმაცები ასევე ოდნავ უფრო დიდები არიან, ვიდრე მათი სამთითიანი ანალოგები და ორივე სხვადასხვა ტაქსონომიურ ოჯახს მიეკუთვნება. საერთო ჯამში, ამერიკაში, ძირითადად ცენტრალური და სამხრეთ ამერიკის ტროპიკულ ტყეებში, ზარმაცების ექვსი სახეობა გვხვდება. ჰოფმანის ორთითიანი ზარმაცა (Choloepus hoffmanni)

ლინეუსის ორთითიანი ზარმაცა (Choloepus didactylus)

ჯუჯა სამთითიანი ზარმაცა (Bradypus pygmaeus)

ფაფრიანი სამთითიანი ზარმაცა (Bradypus torquatus)

ყავისფერყელიანი ზარმაცა (Bradypus variegatus)

ფერმკრთალი ზარმაცა (Bradypus tridactylus)

ამჟამად, ზარმაცის 4 სახეობა IUCN-ის წითელ ნუსხაშია და საფრთხის ქვეშაა. ფაფრიანი სამთითიანი ზარმაცა დაუცველია, ხოლო ჯუჯა სამთითიანი ზარმაცა კრიტიკულად გადაშენების პირასაა და ზარმაცის სახეობა გადაშენების ყველაზე მაღალი რისკის ქვეშაა.


2. მარტორქა
შავი მარტორქები ამჟამად კრიტიკულად გადაშენების პირას მყოფ სახეობად არიან მიჩნეულნი და ამჟამად მხოლოდ 3 ქვესახეობა არსებობს:

აღმოსავლური შავი მარტორქა Diceros bicornis michaeli

სამხრეთ ცენტრალური შავი მარტორქა Diceros bicornis minor

სამხრეთ-დასავლეთის შავი მარტორქა Diceros bicornis bicornis

ბრაკონიერობა კვლავ ერთ-ერთი უდიდესი საფრთხეა შავი მარტორქისთვის, ისევე როგორც სხვა აფრიკული მარტორქებისთვის. დასავლური შავი მარტორქა, ქვესახეობა, 2011 წელს გადაშენებულად გამოცხადდა ბრაკონიერობისა და ველური ბუნების უკანონო ვაჭრობის პირდაპირი შედეგის გამო.


3. კოალა
კოალა ნიშნავს „სასმლის არქონას“

სიტყვა „კოალა“ სავარაუდოდ წარმოიშვა ავსტრალიური აბორიგენების ერთ-ერთი ენიდან, დჰარუგიდან, რაც დაახლოებით „სასმელის არქონას“ ან „წყლის არქონას“ ნიშნავს. შესაძლოა, სწორედ ეს ხსნის, თუ ავსტრალიურ ბუჩქნარში კოალები რატომ სვამენ იშვიათად წყალს, რადგან ისინი სითხეს უმეტეს ნაწილად ახალი ევკალიპტის ფოთლების ჭამით იღებენ. კოალები ველურ ბუნებაში წყლის დალევას იშვიათად ახერხებენ, თუმცა საჭიროების შემთხვევაში, განსაკუთრებით სიცხის, გვალვის ან ტყის ხანძრების დროს, მათ ამის გაკეთება შეუძლიათ.


3. ამურის ლეოპარდები
სავარაუდოდ, მსოფლიოში ყველაზე იშვიათი დიდი კატისებრი სახეობაა

1996 წლიდან კრიტიკულად გადაშენების პირას მყოფთა სიაშია შეტანილი, 2022 წელს რუსეთში 125 ზრდასრული ამურის ლეოპარდი, ხოლო 2019 წელს ჩინეთში 46 დაფიქსირდა.

ამურის ლეოპარდების პოპულაციის ტენდენციები მიუთითებს, რომ პოპულაციები აღდგება როგორც ჩინეთში, ასევე რუსეთში და არსებობს შემდგომი გაფართოების პოტენციალი.
კამერის ხაფანგების ანალიზმა აჩვენა, რომ ამურის ლეოპარდები რუსეთსა და ჩინეთს შორის გადაადგილდებიან, ამიტომ პოპულაციის საერთო შეფასების დადგენა რთულია.


4. გორილა
ველურ ბუნებაში დაახლოებით 1063 მთის გორილა არსებობს

მსოფლიოში გორილას ორი სახეობა არსებობს: აღმოსავლური და დასავლური გორილა. მთის გორილა აღმოსავლეთ გორილას ქვესახეობაა. მთის გორილები გადაშენების პირას არიან - უახლესი აღწერის შედეგების მიხედვით (რომლებიც ყოველ 5-10 წელიწადში ერთხელ ქვეყნდება), ველურ ბუნებაში დაახლოებით 1063 გორილაა.

მთის გორილები აღმოსავლეთ-ცენტრალურ აფრიკაში მხოლოდ ორ იზოლირებულ ჯგუფად ცხოვრობენ - ერთი ვირუნგას ვულკანებში (რეგიონი, რომელიც უგანდაში, რუანდასა და კონგოს დემოკრატიულ რესპუბლიკაში (DRC) 3 ეროვნულ პარკს მოიცავს) და ერთი ბვინდის შეუღწევად ეროვნულ პარკში, უგანდაში, რომელიც სარამბვეს ნაკრძალთან (DRC) არის დაკავშირებული. ისინი მაღალმთიან მთიან და ბამბუკის ტყეებში გვხვდებიან, რომლებიც გარშემორტყმულია სასოფლო-სამეურნეო სავარგულებითა და დასახლებებით.


5. პოლარული დათვები
კლასიფიცირდება, როგორც ზღვის ძუძუმწოვრები

რადგან ისინი ცხოვრების უმეტეს ნაწილს ჩრდილოეთ ყინულოვან ოკეანეში ატარებენ, რაც დამოკიდებულია ოკეანეზე, სადაც ისინი საკვებსა და ჰაბიტატს იყენებენ, პოლარული დათვები ერთადერთი სახეობაა, რომელიც ზღვის ძუძუმწოვრებად ითვლება.

ამ სქელი ბეწვის ქვეშ, პოლარულ დათვებს აქვთ შავი კანი. პოლარული დათვის ბეწვი ასევე გამჭვირვალეა და თეთრი ჩანს მხოლოდ იმიტომ, რომ ის ხილულ სინათლეს ირეკლავს.

წყალში 6 მილ/სთ სიჩქარის მიღწევის გარდა, პოლარულ დათვებს შეუძლიათ დიდი მანძილის გავლა და სტაბილურად ცურვა მრავალი საათის განმავლობაში, რათა ერთი ადგილიდან მეორეზე გადავიდნენ. მათი დიდი თათები სპეციალურად ადაპტირებულია ცურვისთვის, რომელსაც ისინი იყენებენ წყალში ნიჩბოსნობისთვის, უკანა ფეხები კი საჭესავით ბრტყლად უჭირავთ.


6. დელფინები
დელფინები მთელ მსოფლიოში და სხვადასხვა გარემოში გვხვდება

ზღვის დელფინების 36 სახეობა არსებობს - ისინი თითქმის ყველა წყლის გარემოში ცხოვრობენ, მათ შორის ოკეანეებში, სანაპირო ზოლში და მტკნარ წყალში - და მათი საცხოვრებელი ადგილების ტემპერატურა, ტემპერატურა 0°C-ზე ნაკლებიდან 30°C-ზე მეტ ტემპერატურამდე მერყეობს. დიდ ბრიტანეთში ბოთლცხვირა დელფინები კონცენტრირებულია დასავლეთ უელსისა და აღმოსავლეთ შოტლანდიის გარშემო - დევონისა და კორნუოლის სანაპიროებზეც არის ჯგუფები. შოტლანდია მსოფლიოში ბოთლცხვირა დელფინების ყველაზე ჩრდილოეთით მდებარე ჯგუფის სამშობლოა.

ამაზონის მდინარეშიც მდინარის დელფინების ოთხი სახეობა ბინადრობს, რომლებიც დედამიწაზე სხვაგან არსად გვხვდება.
საზღვაო აქტივობით, ნავთობისა და გაზის ინდუსტრიით, სეისმური კვლევებითა და წყალქვეშა მშენებლობით გამოწვეული ხმაურის დაბინძურებამ შეიძლება გამოიწვიოს ვეშაპისებრებისთვის სტრესი და ზიანის მიყენება. ის ასევე სერიოზულად აფერხებს მათ კომუნიკაციის, გამრავლების, ნავიგაციისა და მსხვერპლის პოვნის უნარს, რაც ზოგჯერ საბედისწეროა.


7. პოლარული მელა
პოლარული მელას 8 აღიარებული ქვესახეობა არსებობს

ველურ ბუნებაში პოლარული მელას რაოდენობა, სავარაუდოდ, სულ მცირე რამდენიმე ასეული ათასია, რაც ამჟამად სტაბილურია და ყველაზე ნაკლებად საზრუნავს წარმოადგენს. გენეტიკური კვლევების საფუძველზე აღწერილია პოლარული მელას 8 ქვესახეობა:
1 ) მატერიკზე არქტიკული მელა Vulpes lagopus lagopus

2 ) ისლანდია არქტიკული მელა Vulpes lagopus fuliginosus

3 ) გრენლანდია არქტიკული მელა Vulpes lagopus groenlandicus

4 ) ჰოლის კუნძული არქტიკული მელა Vulpes lagopus hallensis

5 ) ბერინგის კუნძული/ზღვის არქტიკული მელა Vulpes lagopus beringensis

6 ) პრიბილოფის კუნძულები არქტიკული მელა Vulpes lagopus pribilofensis

7 ) უნგავას ყურე (ფორტ ჩიმო) არქტიკული მელა Vulpes lagopus ungava



8. სპილოები
ისინი მსოფლიოში ყველაზე დიდი ხმელეთის ცხოველები არიან

აფრიკული სავანური (ბუჩქის) სპილო მსოფლიოში ყველაზე დიდი ხმელეთის ცხოველია - ზრდასრული მამრების, ანუ ხარის სპილოების სიმაღლე საშუალოდ 3 მეტრს აღწევს და წონა 6000 კგ-მდეა. მამრები სრულ ზომას მხოლოდ 35-40 წლის ასაკში აღწევენ - ეს მათი სიცოცხლის ხანგრძლივობის ნახევარზე მეტია, რადგან ველურ სპილოებს შეუძლიათ 60-70 წლამდე იცოცხლონ. და ეს მხოლოდ ზრდასრულ სპილოებს არ ეხებათ - სპლიყვებიც კი უზარმაზარი ყავთ! დაბადებისას, სპილოს ნაყოფი შეიძლება 120 კგ-ს იწონიდეს

არსებობს სპილოს სამი სახეობა: აფრიკული სავანური (ბუჩქის), აფრიკული ტყის და აზიური. აფრიკული სპილოების ყურები გაცილებით დიდია, ვიდრე მათი ბიძაშვილების და აღწერილია, როგორც აფრიკის კონტინენტის ფორმის, ხოლო აზიური სპილოების ყურები ინდოეთის სუბკონტინენტის ფორმის. ასევე არსებობს განსხვავება ხორთუმში - აფრიკულ სპილოებს ხორთუმის წვერზე ორი „თითი“ აქვთ, ხოლო აზიურ სპილოებს ერთი.



დანარჩენი შემდეგ სტატიაში ☺️