რატომ გარბიან ადამიანები ყველაფრისგან?  

გაქცევის სურვილი უნივერსალური ადამიანური გამოცდილებაა.

სინამდვილეში, ნებისმიერმა შეიძლება განიცადოს გაქცევის სურვილი, რომელიც გამოწვეულია მრავალი ცხოვრებისეული  სიტუაციით, მათ შორის: გარდამტეხი მომენტებით და ჩიხებით, მოლოდინებისა და პასუხისმგებლობების გადატვირთვით, დაღლით გადატვირთვის მოთხოვნილების შეგრძნებით,

უიმედობა და უმწეობით. 

გაქცევის ჩვევა ფსიქიკის დამცავი მექანიზმია, რომელიც საშუალებას აძლევს ადამიანს, თავი აარიდოს უსიამოვნო გამოცდილებას. მისი გააქტიურებისას ადამიანი ან ფიზიკურად ტოვებს სიტუაციას, როცა ვერ უძლებს დაძაბულობას, ან რჩება სიტუაციაში, მაგრამ ყველაფერს აკეთებს, რათა თავიდან აიცილოს მასში ემოციური ჩართულობა.

როგორ ამოვიცნოთ საკუთარ თავში ეს მიდრეკილება ?

თუ ადამიანს გაქცევისკენ აქვს მიდრეკილება, ის მას, როგორც  დამცავ მექანიზმს სხვადასხვა გარემოებებში გამოიყენებს. როგორც წესი, ასეთი ადამიანის ცხოვრება ქვემოთ მოცემული პუნქტებიდან არა ერთს, ანდაც რამდენიმეს შეიცავს.

1. სიტუაციიდან ფიზიკური გამოყოფა. ურთიერთობის მტკივნეულ ასპექტებზე საუბრის დროს, ადამიანი ოთახიდან გარბის. თერაპიის დროს ხშირად წარმოიქმნება თერაპიისადმი წინააღმდეგობის გაწევის მძაფრი სიტუაცია. მტკივნეულ თემაზე საუბრის შემდეგ, კლიენტი რაიმე საბაბით წყვეტს ფსიქოლოგთან ვიზიტს

ის ვერ აცნობიერებს, რომ ნამდვილი მიზეზი ემოციებთან შეხების სურვილის არქონაა, რაც მისთვის მნიშვნელოვანია და თავის წასვლას რაღაც გარეგანი მიზეზებით ხსნის. სწორედ ასე იქცევა პარტნიორი, რომელსაც ურთიერთობის დასრულება სურს, მაგრამ ეშინია ამის თქმის და უბრალოდ ქრება.

2.  ემოციური გააზრებულობის დაგვიანება. ძალიან ხშირად დაგვიანების მიზეზი არის რაიმესთან პირდაპირი კონტაქტის არქონა. ახალი უცნობი სიტუაცია, რომელშიც ჯერ კიდევ გჭირდებათ ადაპტაცია, მოვლენის დასაწყისში გარკვეული რიტუალები, რომლებიც ნამდვილად არ მოგწონთ, და როცა იაზრებთ სად ხართ უკვე გვიანია, რადგან გაქვთ ემოციური ბმა.

თერაპიულ ჯგუფებშიც ეს ძალიან გავრცელებული ფენომენია. არსებობს დაძაბულობა და შფოთვა, რომელიც დაკავშირებულია საკუთარ თავში რაღაც ახლის აღმოჩენასთან, რაც ადამიანმა საკუთარ თავზე არ იცოდა. ასევე მოულოდნელი და გარდაუვალი შეჯახება გრძნობებთან, რაც ზოგჯერ ძალიან რთულია.

3. საუბარის არ ქონა

. სიტყვაძუნწობა, ბუნდოვანი სიტყვების გამოყენება, აბსტრაქციები. როდესაც ასეთ ადამიანს უსმენ, გრძნობ, რომ აზრი დაკარგულია და გიჩნდება შინაგანი კითხვა: „რა უნდა თქვას ამით?“ ეს გძაბავს და გაბნევს და გიჩენს გაქცევის სურვილს გაუგებარი სიტუაციიდან. საუბრის და ახსნის ნაცვლად შენ ტოვებ ამ სიტუაციას უსიტყვოდ.

4. საუბრის სხვა თემაზე გადატანა. თემიდან თემაზე გადასვლა. ადამიანი კითხვას კითხვით პასუხობს. არ პასუხობს დასმულ კითხვას, არამედ შინაგანად ცვლის მას ისე, რომ თავად კითხვის მნიშვნელობა დამახინჯებულია. ესეც რაღაც აბსურდულობამდე მიდის და შფოთვას იწვევს.

5. თვალის კონტაქტის თავიდან აცილება. მსგავსი ტიპის ადამიანები სხვაგან,  იყურებიან. თვალებში ყურება, როგორც წესი, ადამიანებში ისეთ განცდებს იწვევს, რაც ზოგიერთისთვის შეიძლება აუტანელი ჩანდეს. ამ მექანიზმის კიდევ ერთი მოდიფიკაციაა, როდესაც ადამიანი თვალებში იყურება, მაგრამ „არ არის იქ“.

ის ბლოკავს ყველა თავის გრძნობას და გულგრილი ხდება მიმდინარე მოვლენების მიმართ. ფიზიკური გარსი არსებობს, მაგრამ ემოციურად სრულიად მიუწვდომელია.

6. საიდუმლოებებისა  არსებობა. ნებისმიერი უსიამო  ინფორმაციის გაზიარების შეუძლებლობა. ზოგიერთ სოციუმში არსებობს ტაბუირებული თემები, რომლებზეც არ საუბრობენ. მაგალითად, ომზე, სიყვარულზე,სექსზე რთული გამოცდილების,  შესახებ, გრძნობებზე, რელიგიაზე. ასეთ ატმოსფეროში მცხოვრები ადამიანი შინაგანად თავს მარტოსულად გრძნობს.

7. გაჯეტებში ჩაკეტვა. უსიამოვნო გრძნობებთან კონტაქტის თავიდან ასაცილებლად, ადამიანები ვირტუალურ სივრცეში იკეტებიან. გარედან ასეთი ქცევა ასე იკითხება: „მოწყენილი ვარ და არ მაინტერესებს, რა ხდება აქ“. ამან შეიძლება გამოიწვიოს გაციების ან თუნდაც აგრესიის რეაქცია.

8.ადრესატის მუდმივი ცვლა. თავიდან აცილების მექანიზმი არ აძლევს ადამიანს საშუალებას, პირდაპირ გაარკვიოს სიტუაცია იმ ადამიანთან, ვინც მასში გრძნობებს იწვევს. ქალი მეგობარს უჩივის ქმრის შესახებ, იმის ნაცვლად, რომ მას პირდაპირ უთხრას, თუ რა აწყენინა მას მისი საქციელით. მეგობრისთვის ამის თქმა უფრო უსაფრთხოა -ასე არ არსებობს რისკი, რომ ქმრისგან საპასუხო გრძნობები განიცადო.

ემოციები ნაწილობრივ იხსნება და დაძაბულობაც იკლებს. თუმცა, დაძაბულობის მოხსნის ეს მეთოდი თავად პრობლემას არ წყვეტს. მაქსიმუმ, მეგობარს შეუძლია ურჩიოს ქმრის ქცევაზე რეაგირების რაიმე გზა, რითაც ის მას გავლენის ობიექტად და არა თანასწორ პარტნიორად აქცევს.

9. საქმეების მოგვიანებით გადადება, პროკრასტინაცია. ვალდებულებების შესრულებისგან დროებით თავის არიდება.

10. დამოკიდებულებები: ალკოჰოლი, საკვები, შოპინგი, ყველა დამოკიდებულება, აზარტული თამაშები. 

 ნებისმიერ დამოკიდებულებაში არის რეალობისგანა თავის არიდების ელემენტი.

11. ავადმყოფობის სიმულაცია.. მაგალითად, ცოლის დაბადების დღის წინა დღეს, როდესაც მას განსაკუთრებული ყურადღება სჭირდება, ქმარი ავადდება.

12. შეთანხმებების დარღვევა. თავის არიდების ეს გამოვლინება „არას“ თქმის უუნარობასთან ერთად მიმდინარეობს. რაც ყველაზე ხშირად საკუთარი თავის არცოდნიდან გამომდინარეობს. ადამიანი რაღაცაზე მომენტის გავლენით ან იმისთვის თანხმდება, რომ „არ განაწყენდეს“. შემდეგ კი, გარკვეული დროის შემდეგ, ის ხვდება, რომ ეს შეთანხმებები მას არ უხდება.

ხელახალი მოლაპარაკების ან პირდაპირ თქმის ნაცვლად, ის „გაქრობას“ ამჯობინებს.

რა უნდა გააკეთოთ, თუ საკუთარ თავში აღმოაჩინეთ თავიდან აცილების ანუ გაქცევის მექანიზმი?

მნიშვნელოვანია დაინახოთ მისი არსებობის ყველა დადებითი და უარყოფითი მხარე. ამ დაცვის მნიშვნელობა უდავოდ იმაში მდგომარეობს, რომ ის ერთხელ ბავშვობაში გადარჩენაში დაგეხმარა.

შესაძლოა, ეს იყო ერთადერთი გზა, რომელიც ბავშვს ჰქონდა საფრთხის ან დისკომფორტის სიტუაციის შესაცვლელად. თუმცა, დრო შეიცვალა და ზრდასრულ ადამიანს გაცილებით მეტი შესაძლებლობა აქვს, გავლენა მოახდინოს საკუთარ ცხოვრებაზე. თავის არიდების ჩვეული მექანიზმი კი აიძულებს მას უარი თქვას დანებდეს და უბრძოლველად  წავიდეს იქედან,

საიდანაც მას მცირედი მონდომების ხარჯზე სიტუაცია შეუძლია გარდაქმნას და  უფრო კომფორტული ან სასარგებლო გახადოს საკუთარი თავისთვის.

ხელიდან გაშვებული შესაძლებლობები, დანგრეული ურთიერთობები, კარიერაში სირთულეები და სხვა მიღწევები, სხვებთან კონტაქტის შიში და კონფლიქტების „მუხრუჭის დადება“, რაც იწვევს ცხოვრებით დაბალ კმაყოფილებას და დიდ სინანულს იმის გამო, რაც არ გამოვიდა.

პირველი ნაბიჯი არის საკუთარი თავისთვის იმის აღიარება, რომ გაქცევის ჩვევა ყოველთვის საუკეთესო გამოსავალი არ არის. ზოგჯერ ღირს დარჩენა და იმის დანახვა, თუ რა მოხდება.

შეგიძლიათ დააკვირდეთ, თუ როგორ გროვდება შფოთვა და ჩნდება გაქცევის სურვილი. დააკვირდით, მაგრამ ნუ მოიქცევით ჩვეულებრივად. დააკვირდით და დარჩით.

შემდეგ შეგიძლიათ ექსპერიმენტის ჩატარება გადაწყვიტოთ. შეეცადეთ შეგნებულად გააკეთოთ ის, რასაც ადრე გაურბოდით. ​​ჩვეულებრივზე ცოტა მეტხანს შეინარჩუნეთ თვალის კონტაქტი. თქვით „ეს არ მომწონს“ იმის ნაცვლად, რომ ჩვეულებისამებრ დაეთანხმოთ ვინმეს თხოვნის შესრულებას. ესაუბრეთ თქვენს საყვარელ ადამიანს იმაზე, რაც თქვენთვის ნამდვილად მნიშვნელოვანია. ან უთხარით ვინმეს ისეთი რამ, „რაც არ შეიძლება ითქვას

ამ თავდაცვის მექანიზმის საკუთარი თავისგან გამოყოფით, შეგიძლიათ დაიბრუნოთ თქვენი ქმედებების კონტროლი ავტომატური თავიდან აცილების ნაცვლად. ნებისმიერ სიტუაციაში, თქვენ გაქვთ არჩევანი - ჩვევად იქონიოთ კონტაქტისგან თავის შეკავება ან რისკზე წასვლა და მოქმედების ახალი მეთოდის მოსინჯვა.

ეს არ გამორიცხავს სიტუაციიდან გამოსვლის შესაძლებლობას, როდესაც ეს გასვლა ნამდვილად გამართლებული იქნება. და მეტ სარგებელს მოიტანს არა მხოლოდ ტაქტიკური, არამედ სტრატეგიული თვალსაზრისითაც.