რა არის დეპრესია და როგორ ვუმკურნალოთ მას 🤔

2025 წლის ზოგადი კვლევების თანახმად, ათიდან თითქმის სამ ზრდასრულ ადამიანს (29%) ცხოვრების გარკვეულ ეტაპზე დაუსვეს დეპრესიის დიაგნოზი და დაახლოებით 18% ამჟამად განიცდის დეპრესიას. ქალები უფრო ხშირად განიცდიან დეპრესიას, ვიდრე მამაკაცები, ხოლო ახალგაზრდები უფრო ხშირად განიცდიან დეპრესიას, ვიდრე ხანდაზმული ადამიანები. მიუხედავად იმისა, რომ დეპრესია შეიძლება განვითარდეს ნებისმიერ დროს და ნებისმიერ ასაკში, საშუალოდ, ის პირველად შეიძლება გამოვლინდეს მოზარდობის ბოლოდან 20 წლის შუა პერიოდამდე.
დეპრესიის სიმპტომები შეიძლება განსხვავდებოდეს მსუბუქიდან მძიმემდე და თითოეულ ადამიანში განსხვავებულად გამოვლინდეს. ეს სიმპტომები შეიძლება მოიცავდეს:


- სევდის, გაღიზიანების, სიცარიელის ან უიმედობის განცდა.

- ინტერესის ან სიამოვნების დაკარგვა იმ აქტივობების მიმართ, რომლებიც ადრე გსიამოვნებდათ.
- მადის მნიშვნელოვანი ცვლილება (ჩვეულებრივზე გაცილებით ნაკლები ან მეტი ჭამა) და/ან წონის მნიშვნელოვანი ცვლილება (შესამჩნევი კლება ან მატება, რაც დიეტასთან არ არის დაკავშირებული).

- ძალიან ცოტა ან ძალიან ბევრი ძილი.

- ენერგიის შემცირება ან დაღლილობის მომატება.

- უმიზნო ფიზიკური აქტივობის ზრდა (მაგ., უძრავად ჯდომის, სიარულის, ხელების ქნევის შეუძლებლობა) ან მოძრაობების ან მეტყველების შენელება, რაც საკმარისად ძლიერია სხვების მიერ შესამჩნევად.
- უღირსობის ან ზედმეტად დანაშაულის გრძნობა.

- აზროვნების ან კონცენტრაციის სირთულე, დავიწყება და/ან უმნიშვნელო გადაწყვეტილებების მიღების სირთულე.

- სიკვდილზე ფიქრები, სუიციდური იდეები ან თვითმკვლელობის მცდელობები.

ნორმალურია სევდის ან „დათრგუნვის“ ან მომენტების განცდა, როგორც ადამიანური გამოცდილების ნაწილი. თუმცა, დეპრესიის დიაგნოზის დასასმელად საჭიროა, რომ ზემოთ ჩამოთვლილი სიმპტომები დღის უმეტესი ნაწილის განმავლობაში, თითქმის ყოველდღე, ორ კვირაზე მეტი ხნის განმავლობაში გამოვლინდეს, ყოველდღიური ფუნქციონირების აშკარა ცვლილებასთან ერთად (მაგ., სამსახურში/სკოლაში მოსწრება, პირადი ურთიერთობები და ჰობი). საბედნიეროდ, დეპრესია ადვილად განკურნებადია.



დეპრესიის რისკ-ფაქტორები

დეპრესიამ შეიძლება გავლენა მოახდინოს ნებისმიერ ადამიანზე, მათ შორის მათზე, ვისაც, როგორც ჩანს, ყველაფერი აქვს. დეპრესიაში რამდენიმე ფაქტორს შეუძლია როლი ითამაშოს.

ბიოქიმიური: ტვინში გარკვეული ქიმიური ნივთიერებების (მაგალითად, ნეიროტრანსმიტერების სეროტონინის, დოფამინის და ნორეპინეფრინის) განსხვავებამ შეიძლება ხელი შეუწყოს დეპრესიის სიმპტომებს.

გენეტიკური: დეპრესია შეიძლება ოჯახური იყოს. მაგალითად, თუ ერთ იდენტურ ტყუპს აქვს დეპრესია, მეორეს 70 პროცენტიანი შანსი აქვს, რომ ეს დაავადება ოდესმე განუვითარდეს.

პიროვნება: დაბალი თვითშეფასების მქონე ადამიანები, რომლებიც ადვილად იტანჯებიან სტრესით ან რომლებიც ზოგადად პესიმისტურად არიან განწყობილნი, შეიძლება უფრო მეტად იყვნენ მიდრეკილნი დეპრესიის განცდისკენ.

გარემო: ძალადობის, უგულებელყოფის ან სიღარიბის მუდმივი ზემოქმედება ასევე შეიძლება დეპრესიის განვითარების რისკს წარმოადგენდეს.


როგორ მკურნალობენ დეპრესიას?

დეპრესია ფსიქიკურ აშლილობებს შორის ერთ-ერთი ყველაზე ადვილად განკურნებადი დაავადებაა. დეპრესიით დაავადებული ადამიანების 70%-დან 90%-მდე საბოლოოდ კარგად რეაგირებს მკურნალობაზე.

დეპრესიის დიაგნოზის დასასმელად, ჯანდაცვის სპეციალისტი ჩაატარებს საფუძვლიან დიაგნოსტიკურ შეფასებას, რომელიც მოიცავს ყოვლისმომცველ ინტერვიუს თქვენი სიმპტომების განსახილველად, თქვენი პირადი, სამედიცინო და ოჯახური ისტორიის გარდა. გარდა ამისა, უნდა ჩატარდეს ფიზიკური გამოკვლევა, რათა გამოვლინდეს ძირითადი სამედიცინო მდგომარეობები, რომლებიც შეიძლება აგვერიოს დეპრესიაში - როგორიცაა ჰორმონალური დისბალანსი, ვიტამინების დეფიციტი, ნევროლოგიური პრობლემები და ნარკოტიკების ან ალკოჰოლის მოხმარება. ლაბორატორიული და ვიზუალიზაციის ტესტები ასევე შეიძლება შევიდეს შეფასებაში, როგორც სამედიცინო სკრინინგის ნაწილი. შეფასების სპეციალისტი გაითვალისწინებს ყველა ამ ფაქტორს დიაგნოზის დასმისა და ინდივიდუალური მკურნალობის გეგმის რეკომენდაციისას.


მედიკამენტები

ტვინის ქიმიამ შეიძლება ხელი შეუწყოს ინდივიდის დეპრესიას და შეიძლება გავლენა მოახდინოს მის მკურნალობაზე. ამ მიზეზით, შეიძლება რეკომენდებული იყოს ანტიდეპრესანტები. ეს მედიკამენტები არ არის სედატიური, „ზედამხედველობის გამაძლიერებლები“ ​​ან დამამშვიდებელი საშუალებები. ისინი არ იწვევენ დამოკიდებულებას.

ანტიდეპრესანტებმა შეიძლება გამოიწვიონ გარკვეული გაუმჯობესება გამოყენებიდან პირველი ან ორი კვირის განმავლობაში, მაგრამ სრული სარგებელი შეიძლება არ შეინიშნოს ორი-სამი თვის განმავლობაში. თუ ადამიანი რამდენიმე კვირის შემდეგ მცირედ ან საერთოდ არ გრძნობს გაუმჯობესებას, მისმა ფსიქიატრმა/ჯანდაცვის სპეციალისტმა შეიძლება გირჩიოთ დოზის კორექტირება, ახალი მედიკამენტის დამატება ან ალტერნატიულ ანტიდეპრესანტზე გადასვლა. ზოგიერთ სიტუაციაში, ფსიქიატრიული მედიკამენტების სხვა კლასები, როგორიცაა განწყობის სტაბილიზატორები, შეიძლება სასარგებლო იყოს. მნიშვნელოვანია, აცნობოთ თქვენს ჯანდაცვის სპეციალისტს, თუ გაქვთ შეშფოთება თქვენს მედიაციასთან დაკავშირებით ან განიცდით მედიკამენტის რაიმე გვერდით მოვლენებს.

ფსიქიატრები ჩვეულებრივ გვირჩევენ, რომ პაციენტებმა გააგრძელონ მედიკამენტების მიღება დეპრესიული სიმპტომების გაუმჯობესების შემდეგ ექვსი ან მეტი თვის განმავლობაში. რისკის ქვეშ მყოფი გარკვეული ადამიანებისთვის - მაგალითად, მათთვის, ვისაც წარსულში განუცდია დეპრესიის მრავალი ეპიზოდი, ან მათთვის, ვისაც დეპრესიის ძლიერი ოჯახური ისტორია აქვს - შეიძლება შემოთავაზებული იყოს გრძელვადიანი შემანარჩუნებელი მკურნალობა მომავალი ეპიზოდების რისკის შესამცირებლად.


ფსიქოთერაპია

ფსიქოთერაპია, ანუ „საუბრის თერაპია“, ასევე ხშირად რეკომენდებულია. კოგნიტურ-ბიჰევიორული თერაპია (CBT), ფსიქოთერაპიის ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული ფორმა, ეფექტური აღმოჩნდა დეპრესიის სამკურნალოდ. CBT ფოკუსირებულია არაჯანსაღი აზროვნების ნიმუშების ამოცნობასა და გამოსწორებაზე, რათა შეიცვალოს აზრები და ქცევები, რათა გამოწვევებზე უფრო პოზიტიური რეაგირება მოხდეს. მისი გამოყენება შესაძლებელია როგორც დამოუკიდებლად, ასევე ანტიდეპრესანტულ მედიკამენტებთან ერთად.

ფსიქოთერაპია შეიძლება მოიცავდეს ერთ ან მეტ ადამიანს. მაგალითად, ოჯახური ან წყვილების თერაპია დაგეხმარებათ ამ ახლო ურთიერთობებში არსებული პრობლემების მოგვარებაში. ჯგუფური თერაპია თერაპიულ გარემოში აერთიანებს იმ ადამიანების ჯგუფს, რომლებიც ანალოგიურად განიცდიან დეპრესიას, რაც უზრუნველყოფს ურთიერთსწავლებისა და მხარდაჭერის შესაძლებლობას.

დეპრესიის სიმძიმიდან გამომდინარე, ფსიქოთერაპიით მკურნალობა შეიძლება გაგრძელდეს რამდენიმე კვირა ან მეტი. მნიშვნელოვანი გაუმჯობესება შეიძლება მიღწეული იქნას 10-დან 15 სესიამდე.


ელექტროკონვულსიური თერაპია (ECT)

ECT არის სამედიცინო მკურნალობა, რომელიც ზოგადად განკუთვნილია მძიმე დეპრესიული ეპიზოდების მქონე პირებისთვის, რომლებიც არ რეაგირებენ სხვა მკურნალობაზე. ECT გამოიყენება 1940-იანი წლებიდან და მრავალწლიანმა კვლევამ გამოიწვია მნიშვნელოვანი გაუმჯობესება და მისი ეფექტურობის აღიარება, როგორც ძირითადი და არა „უკიდურესი“ მკურნალობის მეთოდი. ECT არის პროცედურა, რომელიც ტარდება ანესთეზიის ქვეშ, რომლის დროსაც ტვინი ელექტრონულად სტიმულირდება ხანმოკლე კრუნჩხვის გამოსაწვევად. პაციენტი, როგორც წესი, კვირაში ორ-სამჯერ იტარებს ECT-ს, სულ ექვსიდან თორმეტ პროცედურამდე. მას, როგორც წესი, მართავს კვალიფიციური სამედიცინო პროფესიონალების გუნდი, მათ შორის ფსიქიატრი, ანესთეზიოლოგი და ექთანი ან ექიმის ასისტენტი.


თვითდახმარება და გამკლავება

არსებობს მრავალი რამ, რისი გაკეთებაც ადამიანებს შეუძლიათ დეპრესიის სიმპტომების შესამცირებლად. ბევრი ადამიანისთვის რეგულარული ვარჯიში ხელს უწყობს პოზიტიური განწყობის შექმნას და განწყობის გაუმჯობესებას. რეგულარულად საკმარისი ხარისხიანი ძილი, ჯანსაღი კვება და ალკოჰოლის (დეპრესანტის) თავიდან აცილება ასევე ხელს უწყობს დეპრესიის სიმპტომების შემცირებას.

დეპრესია ნამდვილი დაავადებაა, მაგრამ რაც მთავარია დახმარება შესაძლებელია და ხელმისაწვდომია. სწორი დიაგნოზითა და მკურნალობით, დეპრესიის მქონე ადამიანების დიდი უმრავლესობა გადალახავს მას. თუ თქვენ განიცდით დეპრესიის სიმპტომებს, პირველი ნაბიჯი არის ოჯახის ექიმთან ან ფსიქიატრთან ვიზიტი. ისაუბრეთ თქვენს შეშფოთებაზე და მოითხოვეთ საფუძვლიანი შეფასება.



-
მაგრამ ყველაზე მთავარი მაინც ისაა რომ ცხოვრებას მარტივად შეხედოთ 😊