პირველი წიგნი? 🤷‍♀️

ვარაუდები და კიდევ ერთხელ ვარაუდები 🙂

არსებობს ''გილგამეშის ეპოსზე'' უფრო ადრინდელი დაშედარებით მოკლე ნაწარმოებები, მათ შორის განსაკუთრებულია „ქეშის ტაძრის ჰიმნი“ და „შურუპაკის მითითებები“. სიგრძის გარდა, „გილგამეშის ეპოსი“ შეიძლება ჩაითვალოს უძველეს მნიშვნელოვან ნაწარმოებად, რადგან მან საუკუნეების განმავლობაში ლიტერატურაზე მდგრადი გავლენა მოახდინა. ითვლება, რომ მან გავლენა მოახდინა სხვა უძველეს ლიტერატურულ ნაწარმოებებზე, მათ შორის „ილიადაზე“, „ოდისეაზე“, ალექსანდრე მაკედონელის რომანებსა და ებრაულ ბიბლიაზე (ძველი აღთქმა), რომელთაგან თითოეულს კვლავ მნიშვნელოვანი ლიტერატურული გავლენა აქვს.



ტამილური ლიტერატურა
ტამილები - ინდოეთის ტამილნადუს შტატის მკვიდრები, ოფიციალური ენა, ტამილური.


ტამილური ლიტერატურა, ტამილური ნაწერების კრებული, ინდოეთისა და შრი-ლანკის დრავიდული ენა. კლასიკურ (ინდო-არიულ) სანსკრიტზე დაწერილი ლიტერატურის გარდა, ტამილური ინდოეთის უძველესი ლიტერატურაა. ქვაზე ზოგიერთი წარწერა ძვ. წ. III საუკუნით თარიღდება, მაგრამ თავად ტამილური ლიტერატურა ჩვენი წელთაღრიცხვით I საუკუნით იწყება. ადრეული პოეზიის დიდი ნაწილი რელიგიური ან ეპიკური იყო; გამონაკლისს წარმოადგენდა საერო კარის პოეზია, რომელიც დაწერილი იყო śaṅgam-ის, ანუ ლიტერატურული აკადემიის წევრების მიერ.

მე-4-6 საუკუნეების ცნობილ ნაშრომებს შორისაა ტყუპი ეპოსი „Cillappatikāram“ („ცილაპატიკარისთვის“) და „Manimēkalai“ („ძვირფასი ქვების სარტყელი“, ერთადერთი შემორჩენილი ტამილური ბუდისტური ნაშრომი) და „Tirukkuraḷ“, აფორიზმების კრებული ისეთ საკითხებზე, როგორიცაა სიყვარული, მეფობა და ეთიკა. VI-IX საუკუნეებში გაჩნდა ბჰაკტი, პირადი ერთგულების პოეზია და რელიგია, რომელიც ტამილის რეგიონში დაიწყო ვაიშნავა და შაივა წმინდანების პატივსაცემად აჰავარებისა და ნაიამარების ჰიმნებით. XII-XVI საუკუნეებში შეიქმნა მრავალი ფილოსოფიური ტრაქტატი და რელიგიური ლეგენდების ანთოლოგია, ასევე პოეტ კამპანის კლასიკური ნაწერები. XIX საუკუნიდან ტამილური ლიტერატურა სულ უფრო მეტად განიცდიდა დასავლური ფორმებისა და იდეების გავლენას.



კროსბი-შოიენის კოდექსი

დაახლოებით 1700 წლის წინ, ეგვიპტის მონასტერში მცხოვრებმა მწიგნობარმა 40 წლის განმავლობაში დაწერა ბიბლიის ორი სრული წიგნი. დღეს იშვიათი ლიტურგიკული ტექსტი ცნობილია, როგორც კროსბი-შოიენის კოდექსი, რომელიც მსოფლიოში ერთ-ერთი უძველესი წიგნია.

პაპირუსის 104 გვერდი ასახავს ქრისტიანობის ადრეულ გავრცელებას, კოდექსზე წარმოდგენილია კოპტური დამწერლობა, ეგვიპტური ენა, რომელიც ძირითადად ქრისტიანების მიერ იყენებდა ბერძნულ ანბანს. ის საუკუნეების განმავლობაში ფრაგმენტებად გადარჩა: გვერდები დაცულია პლექსიგლასის ცალკეულ ფურცლებში,
1950-იან წლებში აღმოჩენილი ტექსტი ბოდმერის პაპირუსის სახელით ცნობილი კოლექციის ნაწილია - უძველესი ქრისტიანული ნაწერების, ბიბლიური ხელნაწერებისა და წარმართული ნაწარმოებების საგანძური, რომელიც ეგვიპტეში იპოვეს და შვეიცარიელმა კოლექციონერმა მარტინ ბოდმერმა შეიძინა. კოდექსი მისისიპის უნივერსიტეტში მოხვდა, სადაც 1981 წლამდე ინახებოდა, სანამ 1988 წელს ნორვეგიელმა ხელნაწერთა კოლექციონერმა მარტინ შოენმა არ შეიძინა.
ზემო ეგვიპტის უძველესი ქრისტიანული მონასტერში ბერები სწორედ ამ წიგნს იყენებდნენ ადრეული აღდგომის დღესასწაულების აღსანიშნავად, ქრისტეს აღდგომიდან სულ რაღაც რამდენიმე ასეული წლის შემდეგ და ბოლო სახარების დაწერიდან სულ რაღაც ასი წლის შემდეგ“.

ტექსტი ასევე ნათელს ჰფენს წიგნების დამზადების ისტორიის გარდამტეხ მომენტს. ათასწლეულების განმავლობაში ძველი ეგვიპტელები წერდნენ და კითხულობდნენ ლიტერატურას დახვეულ პაპირუსის გრაგნილებზე. თუმცა, ჩვენი წელთაღრიცხვით პირველ რამდენიმე საუკუნეში კოდექსის დიზაინი - ერთმანეთთან შეკრული გვერდების დასტები - სულ უფრო პოპულარული გახდა და საბოლოოდ გრაგნილები ჩაანაცვლა, როგორც დომინანტური საშუალება.




-
სიმართლე რომ გითხრათ, მსოფლიოში უძველესი წიგნების სია ისეთი ვრცელია, ალბათ მთელი კვირა არ მეყოფა რომ ყველა სათითაოდ განვიხილო, თუმცა ერთი რამ დაზუსტებით შემიძლია გითხრათ, არავინ იცის რომელია უძველესი ( პირველი ) წიგნი, მეცნიერებს და მკვლევარებს მხოლოდ ვარაუდის დოზე შეუძლიათ ეს ინფორმაცია მოგვაწოდონ, ასე რომ ნუ დაუჯერებთ თუნდაც გუგლში სხვადასხვა საიტებზე მოცემულ ინფორმაციებს რომ უძველესი წიგნი მაგ: გუტენბერგის ბიბლიაა ან კელტური ფსალმუნი 🙂