გასაოცარი აღმოჩენები 😮

ყოველწლიურად, მსოფლიოს მასშტაბით მკვლევარები ხელს უწყობენ კაცობრიობის ცოდნის დაგროვებას. პალეონტოლოგები და არქეოლოგები წარსულის კვალს ავლენენ, ავლენენ დროში დაკარგულ ეკოსისტემებსა და ცივილიზაციებს. ასტრონომები ცდილობენ ახსნან სხვა სამყაროების საიდუმლოებები, ხოლო ბიოლოგები და დედამიწის მეცნიერები ხსნიან ჩვენი პლანეტის ფუნქციონირებას და მასზე არსებულ სიცოცხლეს. სამედიცინო მკვლევარები კი სწავლობენ ადამიანის სხეულის სირთულეებს და დაავადებებს, რომლებიც მას საფრთხეს უქმნის, ავითარებენ ახალ ინსტრუმენტებს ჩვენი სახეობის დასაცავად.

ჩვენი დაუსრულებელი ძიებისა და ექსპერიმენტების შედეგად მიღებული აღმოჩენები ხშირად მოულოდნელი და არაჩვეულებრივია. სტატიაში მოცემულია ბოლო წლების რამდენიმე ყველაზე შესანიშნავი აღმოჩენა.


სანახაობრივი ნამარხები პრეისტორიულ ტროპიკულ ტყეს ავლენს


გასულ წლებში, მკვლევრებმა სამხრეთ-აღმოსავლეთ ავსტრალიაში აღმოაჩინეს ადგილი, სადაც ქანები უძველეს ტროპიკულ ტყეში სიცოცხლის გასაოცარ ჩანაწერებს შეიცავს. მაკგრატს ფლეტში ნაპოვნი ნამარხები 11-დან 16 მილიონ წლამდე ასაკისაა, რაც მიოცენის ეპოქით დათარიღებული ტროპიკული ტყეების ერთადერთი ცნობილი ეკოსისტემების ნაწილს წარმოადგენს. პატარა, რბილ სხეულიანი არსებები არაჩვეულებრივი დეტალებით არის შემონახული, მათ შორის ფეხბეწვიანი გაქვავებული ობობები და მუცელ სავსე თევზები.
მკვლევრებმა გაქვავებულ ფოთლებში ფორებიც კი დაინახეს, რომლებიც ოდესღაც ნახშირორჟანგს იწოვდნენ. „შენახვის ხარისხის გამო, ჩვენ შეგვიძლია ამ ეკოსისტემების ისე დანახვა, როგორც არასდროს“, - ამბობს მეთიუ მაკკარი, სიდნეის ავსტრალიის მუზეუმის კვლევითი ინსტიტუტის პალეონტოლოგი და აღმოჩენის შესახებ კვლევის თანაავტორი.


Perseverance-ის მოგზაური რობოტი მარსის ლანდშაფტს იკვლევს


NASA-ს უახლესმა მარსმავალმა 2022 წელს ჯეზეროს კრატერში - 42 კილომეტრის სიგანის კრატერულ აუზში, რომელიც, სავარაუდოდ, ოდესღაც წყლით იყო სავსე - უძველესი სიცოცხლის ნიშნების ძიება განაგრძო. კრატერის ფსკერზე გადაადგილებისას როვერმა რამდენიმე გასაკვირი მახასიათებელი შენიშნა, მაგალითად, ზოგიერთ ქანზე თხელი იისფერი საფარი, რომელიც დედამიწაზე მიკრობების მიერ წარმოქმნილ ერთგვარ ქვის ლაქს მოგვაგონებს. როვერი ასევე სტაბილურ პროგრესს აღწევს ქანების კოლექციის ათვისებაში, მან შეაგროვა 14 ნიმუში, რომლებიც მარსის ზედაპირზე შეინახება მომავალი მისიისთვის. სექტემბერში როვერმა კრატერის კიდეზე უძველესი მდინარის დელტის დიდი ხნის ნანატრი შესწავლა დაიწყო. NASA და ევროპის კოსმოსური სააგენტო აგრძელებენ ნიმუშების დაბრუნების გეგმების შემუშავებას, რაც მოითხოვს რამდენიმე კოსმოსურ ხომალდს, მათ შორის ვერტმფრენების წყვილს.


ლეგენდარული ჩაძირული ესპანური გემის აღმოჩენა ორეგონის სანაპიროზე


მე-17 საუკუნის ესპანური გალეონის ნარჩენები ორეგონის ჩრდილოეთ სანაპიროზე აღმოაჩინეს. ისინი, სავარაუდოდ, ეკუთვნის „სანტო კრისტო დე ბურგოსს“, გემს, რომელიც 1693 წელს ფილიპინებიდან მექსიკაში მიცურავდა, როდესაც კურსიდან გადაუხვია და გაუჩინარდა.

„ფუტკრის ცვილის ჩაძირვის“ სახელით ცნობილი, გემის მიერ გადატანილი ფუტკრის ცვილის ბლოკების გამო, რომლებიც დღემდე ხანდახან ნაპირზეც ირიყება.
დაკარგული გალეონი საუკუნეების განმავლობაში ადგილობრივი ლეგენდების ნაწილი იყო. თუმცა, გემის კორპუსის ნარჩენები უცნობი დარჩა მანამ, სანამ მკვლევარებმა არ გააანალიზეს ასტორიასთან ახლოს ზღვის გამოქვაბულში ნაპოვნი ხე-ტყე და არ აღმოაჩინეს, რომ ისინი დამზადებული იყო მე-17 საუკუნეში აზიაში გემების ასაშენებლად გამოყენებული ხისგან: ნარჩენები იდეალურად შეესაბამებოდა დაკარგული „სანტო კრისტო დე ბურგოსის“ ნანგრევებს.


მომაკვდავი ორგანოების აღდგენა


მედიცინის ისტორიაში პირველად, იელის უნივერსიტეტის მეცნიერებმა ცხოველების სიკვდილიდან მთელი საათის განმავლობაში შეინარჩუნეს ღორის მრავალი ორგანოს, მათ შორის ტვინის, გულის, ღვიძლისა და თირკმლის ფუნქცია. კვლევამ შესაძლოა ერთ დღეს ხელი შეუწყოს სიცოცხლის გადარჩენისთვის განკუთვნილი ადამიანის ორგანოების სიცოცხლისუნარიანობის გაზრდას, რომელთაგან ათასობით ყოველწლიურად იყრება, რადგან ისინი დაუყოვნებლივ არ არის შენახული.

ჩვეულებრივ, ორგანოები უნდა მოიხსნას გულის მიერ სისხლის გადატუმბვის შეწყვეტისთანავე, რათა ისინი სიცოცხლისუნარიანი გახდნენ. თუმცა, ნეირომეცნიერ ნენად სესტანისა და მისი გუნდის მიერ შემუშავებულმა საფირონისფერ-ლურჯმა ხსნარმა, სახელწოდებით OrganEx, საშუალება მისცა მათ აღედგინათ ორგანოების ძირითადი ფუნქციები მას შემდეგ, რაც ქსოვილებს ბოლოჯერ მიეწოდებოდათ ახალი სისხლი. მკვლევარებმა ღორებში გულის გაჩერება გამოიწვიეს და მკვდარი სხეულები ოთახის ტემპერატურაზე ერთი საათის განმავლობაში დატოვეს, სანამ მათ სისხლში OrganEx-ს ჩაასხამდნენ, რომელიც შეიცავს ამინომჟავებს, ვიტამინებს, მეტაბოლიტებს და 13 დამატებით ნაერთს. აპარატის გამოყენებით, მათ ნარევი ექვსი საათის განმავლობაში მიაწოდეს და მომაკვდავ ორგანოებში აღორძინების ნიშნები შენიშნეს - გულის უჯრედებმა დაიწყეს ცემა, ღვიძლის უჯრედებმა სისხლიდან გლუკოზა შეიწოვეს ​​და დნმ-ის აღდგენა განახლდა.

მიუხედავად ამისა, სესტანი სიფრთხილისკენ მოუწოდებს. „შეგვიძლია ვთქვათ, რომ გული ცემს, მაგრამ რამდენად ცემს ის ჯანმრთელი გულივით — ეს მეტ კვლევას მოითხოვს.“ შემდეგი ნაბიჯები მოიცავს OrganEx-ით დამუშავებული ორგანოების ცოცხალ ღორებში გადანერგვას, რათა დადგინდეს, რამდენად კარგად ფუნქციონირებენ ისინი.


გაეროს ანგარიშის მიხედვით კლიმატის ცვლილები ჩვენს ჯანმრთელობაზე უარყოფით გავლენას ახდენს


ათწლეულების განმავლობაში, მეცნიერები კლიმატის ცვლილების მოახლოებულ რისკებზე აფრთხილებდნენ. თუმცა, კლიმატის ცვლილების შესახებ გაეროს სამთავრობათშორისო პანელის მიერ გამოქვეყნებული მნიშვნელოვანი ანგარიშის თანახმად, ზოგიერთი საფრთხე, რომელთა წინაშეც ვდგავართ, უკვე არსებობს, მათ შორის ადამიანის ჯანმრთელობაზე პირდაპირი ზემოქმედება. ანგარიშის თანახმად, 2100 წლისთვის დედამიწაზე მცხოვრები ყველა ადამიანის სამ მეოთხედს რეგულარულად შეიძლება განუვითარდეს უკიდურესი სიცხის სტრესი. ადამიანები ასევე ემუქრებათ ფილტვების დაზიანების ზრდა ჰაერის დაბინძურების გამო და ვექტორებით გადამდები დაავადებების ზრდა სისხლით მკვებავი მწერების, როგორიცაა კოღოები და ტკიპები, მიერ, რადგან ისინი ახალ ტერიტორიებზე ვრცელდება. ანგარიშის ავტორები ხაზს უსვამენ ემისიების სწრაფად და აგრესიულად შემცირებისა და უფრო ცხელ სამყაროსთან ადაპტაციის აუცილებლობას, სანამ კლიმატთან დაკავშირებული ჯანმრთელობის საფრთხეები კიდევ უფრო გაუარესდება.


ახალი კოსმოსური ტელესკოპი სამყაროს ყველაზე ღრმა ხედს იღებს


NASA-ს ჯეიმს ვების კოსმოსური ტელესკოპი, გიგანტური ინფრაწითელი ინსტრუმენტი, რომელიც ამჟამად დედამიწიდან მილიონი მილის დაშორებით მდებარე ობიექტებს იკვლევს, ტელესკოპმა 2022 წლის ნახევარი პირველი სურათების გადასაღებად მზადებაში გაატარა. ივლისში ეს სურათები საბოლოოდ იქნა წარმოდგენილი, რომლებმაც კოსმოსის უპრეცედენტოდ დეტალური ხედი გამოავლინა. წინა პლანზე სხვა გალაქტიკების გრავიტაციით გადიდებული შორეული გალაქტიკების ერთი სურათი წარმოადგენს „სამყაროს ყველაზე ღრმა ხედს“, ამბობს NASA-ს ასოცირებული ადმინისტრატორი თომას ზურბუხენი.
JWST-ის სხვა განსაცვიფრებელი სურათები მოიცავს კარინას ნისლეულის ახლა უკვე კულტურულ ხედს და ნეპტუნის რგოლების შთამბეჭდავ სურათს. ტელესკოპი ამჟამად დაკავებულია დაგეგმილი დაკვირვებების გრძელ სიაზე და იკვლევს ყველაფერს, უძველესი გალაქტიკებიდან დაწყებული შორეული ეგზოპლანეტების ატმოსფეროებით დამთავრებული.


უძველესი კბილი და თეორია იდუმალი ადამიანის შესახებ


ნეანდერტალელების იდუმალი ნათესავის, დენიზოვანის ყველა დადასტურებული ნეშტი ადვილად ეტევა სენდვიჩის ჩანთაში: რამდენიმე კბილი, ვარდისფერი ძვალი, თავის ქალის ფრაგმენტი და ყბის ნაწილი. და ცოტა ხნის წინ, ისინი მხოლოდ ორი ადგილიდან იყო, ერთი ციმბირში და მეორე ტიბეტში. თუმცა, 2022 წლის მაისში მეცნიერებმა გამოაცხადეს, რომ ლაოსში გამოქვაბულში, დენიზოვანის ყველა სხვა აღმოჩენილი ნივთიდან ათასობით მილის დაშორებით, სავარაუდოდ დენიზოვანი მოლარი აღმოაჩინეს. აღმოჩენა ავლენს ჰომინიდების განსაცვიფრებლად მრავალფეროვან დიაპაზონსა და სხვადასხვა კლიმატურ პირობებში გადარჩენის უნარს. „ეს ერთგვარად მაფიქრებინებს იმაზე, თუ რამდენად გვგანან ისინი ჩვენ“, - ამბობს კვლევის ავტორი ლორა შეკელფორდი, ილინოისის უნივერსიტეტის ურბანა-შემპეინის პალეოანთროპოლოგი. „ჩვენ წარმოუდგენლად მოქნილები ვართ - ეს თანამედროვე ადამიანების ერთგვარი დამახასიათებელი ნიშანია, თუმცა ისინიც არანალკებ მოქნილები შეიძლება იყვნენ“.


რამ მოკლა დინოზავრები, ახალი დეტალები

სამოცდაექვსი მილიონი წლის წინ, სიცოცხლის ტრაექტორია მოულოდნელად და ძალადობრივად შეიცვალა, როდესაც 6.5 მილის სიგანის ასტეროიდი მექსიკის იუკატანის ნახევარკუნძულთან წყლებში ჩავარდა. აპოკალიფსურმა დარტყმამ მასობრივი გადაშენება გამოიწვია, რამაც ყველა სახეობის სამ მეოთხედზე მეტი გაანადგურა, მათ შორის ყველა დინოზავრის, ფრინველების გარდა. მან დატოვა გიგანტური წყალქვეშა კრატერი, რომელიც ცნობილია როგორც ჩიქსულუბი.

2022 წლის თებერვალში, მკვლევარებმა, რომლებიც აფეთქების შედეგად დაღუპული ნამარხი თევზების ჯგუფს სწავლობდნენ, დაასკვნეს, რომ ასტეროიდი ჩრდილოეთ ნახევარსფეროში გაზაფხულზე დაეცა. მარტში მეცნიერებმა ასტეროიდის განადგურების კიდევ ერთი სურათი მოგვაწოდეს: შეჯახებიდან რამდენიმე წუთში, ექსტრემალურ ტემპერატურაზე წარმოქმნილი ქანები კრატერის ცენტრიდან ათას მილზე მეტ მანძილზე ჩამოცვივდა. აგვისტოში კი მკვლევარებმა განაცხადეს, რომ მათ დასავლეთ აფრიკის სანაპიროსთან აღმოაჩინეს კიდევ ერთი შესაძლო წყალქვეშა კრატერის ნიშნები, რომელიც დაახლოებით ჩიქსულუბის ასაკისაა - შესაძლოა, ეს იმის მტკიცებულებაა, რომ შემომავალი ასტეროიდს ფრაგმენტი მოწყდა და დედამიწას ცალკე შეეჯახა.

ადამიანის ორგანიზმში აღმოჩენილი მიკროპლასტმასები


პლასტმასის ფრაგმენტები ევერესტის მთის სიმაღლეებსა და ოკეანის ყველაზე ღრმა სიღრმეებშიც კი აღმოაჩინეს - ახლა კი, პირველად, ადამიანის სხეულის სისხლსა და ფილტვებში. დონორ სისხლში მკვლევარებმა აღმოაჩინეს ნანოპლასტიკები, რომელთა დიამეტრი ერთ მიკრომეტრზე ნაკლებია და რომელთა შესუნთქვა ან ჭამა შეიძლებოდა. ქირურგიული პაციენტების ფილტვებში მათ ასევე აღმოაჩინეს ორი მილიმეტრის სიგრძის პლასტმასის ბოჭკოები. ჯერ კიდევ გაურკვეველია, თუ როგორ ან თუნდაც შეუძლია თუ არა ამ პლასტმასის ნატეხებს ზიანი მიაყენოს ჩვენს ჯანმრთელობას - მაგრამ „დიახ, ჩვენ უნდა ვიყოთ შეშფოთებულები“, ამბობს ეკოტოქსიკოლოგი დიკ ვეტააკი. „პლასტმასი არ უნდა იყოს თქვენს სისხლში“.


ახალი მტკიცებულება მიუთითებს, რომ ობობებს სიზმრების ნახვა შეუძლიათ


დანიელა როსლერი, კონსტანცის უნივერსიტეტის ეკოლოგი, ჩვეულებრივ, ამაზონის ტროპიკულ ტყეებში საველე კვლევებს ატარებს. თუმცა, 2020 წელს კორონავირუსის პანდემიის დროს მან ყურადღება გერმანიის ქალაქ ტრირში, მის სახლთან ახლოს მდებარე მინდორში მცხოვრებ ხტუნავ ობობებზე გაამახვილა. მან შენიშნა, რომ ზოგჯერ, როდესაც პატარა არაქნიდები იძინებენ, ისინი აბრეშუმის ძაფზე ჩამოკიდებულები არიან დახვეული ფეხებით და ხანდახან ისე ირხევიან, თითქოს ფიქრებში არიან.

„ისეთი რხევის მანერამ ძაღლების და კატების სიზმრები გამახსენა“, - ამბობს როსლერი. ამიტომ მან ლაბორატორია შექმნა მათ დასაკვირვებლად და წელს გამოქვეყნებული კვლევის შედეგად გამოვლინდა, რომ ხტუნავი ობობები ძილის მსგავს მდგომარეობას განიცდიან, თვალის სწრაფი მოძრაობებით, რაც სიზმარში მყოფ ადამიანებში შეინიშნება.


-
ობობებიც კი ხედავენ სიზმარს და ხანდახან ჩემი სიზმრები უკვირთ ხოლმე 😁