ეპიფიზი იგივე გირჩისებური ჯირკვალი, ანდა უბრალოდ მესამე თვალი.

ეპიფიზი იგივე გირჩისებური ჯირკვალი, ანდა უბრალოდ მესამე თვალი. რა არის ეს? რაღაც საშუალო მითოლოგიასა და მეცნიერებას შორის, თუ უბრალოდ ერთ_ერთი ორგანო ადამიანის სხეულში?

სტატიაში განხილულია ეპიფიზის შესწავლის ისტორია სხვადასხვა პერიოდში და განხილულია მასზე ისტორიულ წყაროებში არსებული ცნობები. გამოვლინდა კავშირი ორგანოს მორფოფუნქციური მნიშვნელობის გაგებასა და სხვადასხვა ეპოქის მისტიკურ და ფილოსოფიურ დოქტრინებს შორის. 

ორგანოს ანატომიური ტერმინოლოგიის ისტორიულ ასპექტში ანალიზისას დადგინდა, რომ არსებობდა ამ ჯირკვლის სულ მცირე სამი  მსგავსი სახელწოდება, რომლებიც შუა საუკუნეების ევროპის ავტორებმა საკუთარ შრომებში მოიხსენიეს, რამაც ხელი შეუწყო ეპიფიზის ფუნქციის შესახებ გარკვეული თეორიის არსებობას. 

რენე დეკარტმა გირჩისებრი ჯირკვალი სხეულსა და სულს შორის შუამავლ ორგანოდ აღწერა. დეკარტის მიერ გირჩისებრი ჯირკვლის ფიზიოლოგიის აღწერისას შეგვიძლია დავასკვნათ, რომ ეს იყო პირველი ვარაუდი ფუნქციების ნეიროენდოკრინული რეგულირების შესახებ.

დეკარტის სწავლებებმა უპრეცედენტო რეზონანსი გამოიწვია, რასაც ხელი შეუწყო დეკარტის, როგორც ფილოსოფოსის, პოპულარობამ:

ეპიფიზის ჯირკვალს „სულიერ ჯირკვალს“ ან „დეკარტის ორგანოს“ უწოდებდნენ. 

შემდგომი კვლევები უფრო ობიექტური იყო და ჰისტოლოგიური მეთოდების პროგრესით იყო განპირობებული. მელატონინის აღმოჩენამ ეპიფიზის დემისტიფიკაციის საშუალება მოგვცა. ეპიფიზი ამჟამად წილპარკუჭოვან ორგანოდ ითვლება,

რომელიც ჰიპოთალამუსთან და ჰიპოფიზთან ერთად ნეიროენდოკრინული სისტემის ნაწილია. ამრიგად, ამ ჯირკვლის, როგორც ერთ-ერთი ყველაზე იდუმალი ორგანოს შესახებ წარმოდგენები ხანგრძლივ ევოლუციას განიცდიდა. მისტიკური ზებუნებრივი ახსნა-განმარტებებიდან დაწყებული, ცენტრალური ნეიროენდოკრინული რეგულირების ორგანოდ და ორგანიზმის ადაპტოგენეზის ცენტრად  სამეცნიერო აღიარებამდე.

1915 წელს ანატომიური ტერმინოლოგიის შესახებ გამოქვეყნებულ სტატიაში  აღწერილია იმ დროს გავრცელებული მრავალი სინონიმი, რომლებიც ერთსა და იმავე ორგანოს აღნიშნავდა: მესამე თვალი, შუა თვალი, პარიეტალური თვალი, ეპიფიზი, ეპიფიზის სხეული, ეპიფიზის ჯირკვალი, ეპიფიზის ორგანო, პარიეტალური სხეული, პარიეტალური ჯირკვალი, პარიეტალური ორგანო, ეპიფიზის ჯირკვალი და სხვ.

არსებულ სამეცნიერო ლიტერატურაში, გირჩისებრი ჯირკვლის  სტრუქტურისა და ფუნქციის ისტორიული ასპექტით გააზრების საკითხი ფრაგმენტულად არის წარმოდგენილი,  ამ ნაშრომის მიზანია PG-ს შესწავლის ანალიტიკური ისტორიული მიმოხილვის ჩატარება. 

 მიზანთან დაკავშირებით, ჩამოყალიბებულია შემდეგი ამოცანები - 

1)მაქსიმალურად სრულად გაშუქდეს კომპიუტერული ტომოგრაფიის შესწავლის ისტორია, 

2) მოიძებნოს მასზე მითითებები სხვადასხვა ისტორიულ წყაროებში, 

3) გამოვლინდეს, თუ როგორ არის ორგანოს ანატომიური სტრუქტურისა და ფუნქციური მნიშვნელობის გაგება ურთიერთდაკავშირებული სხვადასხვა ეპოქის ფილოსოფიურ შეხედულებებთან.

ძველ ჩინეთში, ეპიფიზს მოიხსენიებდნენ, როგორც  ოკულტური ჩაკრას.  (ძვ.წ. 2697-2597) 

უძველეს ინდურ ვედებში ოკულტური ჩაკრა აღწერილია შვიდი ჩაკრიდან ერთ-ერთად, რომელიც წარმოადგენს სულიერი ძალის, ნათელხილვის  და „სულიერი“ მესამე თვალის ცენტრს, ეს ასოციაცია დღემდე ფართოდ არის გავრცელებული ზოგიერთ ოკულტურ პრაქტიკაში.

ძველი ბერძენი ექიმი ჰეროფილე, რომელიც ძვ.წ. 300 წ. ალექსანდრიაში (ეგვიპტე) მოღვაწეობდა, თვლიდა, რომ პარკუჭი არის ერთგვარი სფინქტერი ან სარქველი, რომელიც არეგულირებს პნევმას ნაკადს, ნივთიერებას, რომელიც წარმოიქმნება ჰაერიდან და შეუძლია აზროვნება.

დეკარტის დუალიზმის თეორიის თანახმად, თითოეულ ადამიანს ორი ბუნება აქვს - ფიზიკურად მოაზროვნე და სულიერი, ანუ „მოაზროვნე სული“ და „სხეულის მექანიზმი“. ამ ორი სუბსტანციის გადაკვეთის წერტილი, დეკარტის აზრით, არის ჰიპოფიზი. მისი დახმარებით ხორციელდება ურთიერთქმედება სულიერ აზროვნებასა და ფიზიკურ სხეულს შორის,

სული სხეულს ერთი ორგანოს - CT-ს წყალობით აკონტროლებს. თავის ნაშრომში „ადამიანის სხეულის აღწერა“ დეკარტი წერს, რომ სისხლის ნაწილაკები, რომლებსაც აქვთ უდიდესი სიმკვრივე და მობილურობა, CT-ს ფორებში გავლისას, ქმნიან ე.წ. „ცხოველურ სულებს“ როგორც ჩანს, ეს შინაგანი სეკრეციის აღმოჩენის 

წინაპირობა იყო.

ეს  ჯირკვალი სხეულსა და სულს შორის შუამავლის როლისთვის მისი მდებარეობის გამო შეირჩა - ტვინის სიღრმეში შუა ხაზის გასწვრივ, რაც, დეკარტის აზრით, მას განსაკუთრებულ „დაცვას“ და უნიკალურობას ანიჭებს. მისი „რჩეულობის“ ნიშნებს შორის დეკარტი მის მცირე ზომასაც ახსენებს.

უფრო მეტიც, ჯირკვალი, როგორც ერთიანი მთლიანობა, როგორც პარენქიმული ორგანო, თავისთავად არ იყოფა მარჯვენა და მარცხენა ნახევრებად და წარმოადგენს ტვინის ერთ-ერთ  მცირერიცხოვან შეუწყვილებელ სტრუქტურას . სწორედ ორგანოს შეუწყვილებელ ბუნებაზე დააფუძნა დეკარტმა თავისი ჰიპოთეზა, ძირითადად. დეკარტის თანახმად, ადამიანს ნებისმიერ მოცემულ საგანზე ნებისმიერ მომენტში მხოლოდ ერთი აზრი უყალიბდება.

ამავდროულად, ადამიანს აქვს მხედველობის ორი ორგანო - ორი თვალი, რაც ნიშნავს, რომ ობიექტის აღქმის ორი „სურათი“ უნდა იყოს გაერთიანებული რაღაც შეუწყვილებელ ადგილას, წინააღმდეგ შემთხვევაში სული შთაბეჭდილებად მიიღებდა არა ერთი ობიექტის ან აზრის ხედვას, არამედ ორმაგს. ჯირკვალში ხდება გარე ობიექტების ორი გამოსახულების კონვერგენცია,

თითოეული თვალიდან მისივე მხედველობის ნერვის გასწვრივ გადაიცემა. შემდეგ მხედველობის ნერვის მეშვეობით სულს ერთი სურათი გადაეცემა და სულში ადამიანის მიერ დანახული საგნის გამოსახულება ყალიბდება.

დეკარტის დროს ჯერ კიდევ გავრცელებული იყო მოსაზრება, რომ ტვინის აქტივობა გაცილებით უფრო მეტად იყო დაკავშირებული თავის ტვინის პარკუჭების სისტემასთან, ვიდრე თავად ნერვულ ქსოვილთან.

თომას უილისმა ეჭვქვეშ დააყენა დეკარტის იდეა და ამტკიცებდა, რომ ეპიფიზი არც სულის ადგილსამყოფელია და არც მისი წყარო, რადგან ცხოველებს, რომლებსაც არ აქვთ მეხსიერება, წარმოსახვა და სულის სხვა უმაღლესი გამოვლინებები და თვისებები, მაინც აქვთ ორგანო, რომელსაც ეპიფიზი ეწოდება. დეკარტის თეორიას ბევრი სხვა ფილოსოფოსიც არ ეთანხმებოდა, მათ შორის ი. კანტი (1724-1804). თავის ნაშრომში „სულისმჭვრეტელი ადამიანის სიზმრები“,

„მეტაფიზიკის სიზმრებით ახსნილი“ მან ხაზი გაუსვა, რომ სული არ შეიძლება განთავსდეს ერთი ორგანოს რაიმე შეზღუდულ დახურულ სივრცეში, არამედ დაკავშირებულია მთელ ადამიანის სხეულთან. დანიელმა ანატომმა ნიკოლას სტენონომ (1638-1686) თავის ნაშრომში „Dissertatio de cerebri anatome“ (1671) მკაცრად გააკრიტიკა დეკარტის თეორია -ტვინის შესახებ და ხაზგასმით აღნიშნა, რომ ტვინი (რომელსაც ის ზედა ჯირკვალს უწოდებს) უძრავი ორგანოა,

პარკუჭოვანი სისტემის დორსალურად განლაგებული და მემბრანებზე მიმაგრებული. 

დღეს უკვე ვიცით რა დანიშნულება აქვს ამ ჯირკვალს ჩვენს ორგანიზმში. ჰორმონ მელატონინს გამოიმუშავებს ტვინში გირჩისებური ჯირკვალი – ეპიფიზი. მელატონინი პასუხს აგებს ძილზე და ძილის ხარისხზე, რომლის სეკრეციაც დამოკიდებულია განათებაზე. ამ ჰორმონის გამომუშავების პიკი მოდის ღამის 12 საათიდან 3 საათამდე სიბნელეში. სწორედ ამიტომ, როცა იწყება შებინდება, ჩვენ ძილი გვერევა.

ის ჩვენი სხეულის ერთდროულად ორი სისტემის ნაწილია – ნერვულისა და ენდოკრინულის. და მაინც ძველი ეგვიპტელები, შუმერები, რომაელები და სხვა უძველესი ცივილიზაციების წარმომადგენლები ჯალღუზისებრ ჯირკვალს სულისა და „მესამე თვალის“ სავანედ მიიჩნევდნენ. მის სულიერ ფუნქციებზე წერდნენ პლატონი, დეკარტე, და ვინჩი და სხვა ცნობილი მეცნიერები. დღემდე შემორჩენილია მრავალი სურათი თუ არქიტექტურული ნაგებობა, რომლებიც ეპიფიზის სიმბოლოს წარმოადგენს. ბუდას გამოსახულებები და ქანდაკებები, ფიჭვის გირჩის ქანდაკება ვატიკანში, რას თვალი – ეს მათი მხოლოდ მცირე ჩამონათვალია.

ეპიფიზი მონაწილეობს რამდენიმე მნიშვნელოვანი ნეიროტრანსმიტერული ჰორმონის (ნეირონებს შორის ელექტროქიმიური იმპულსების გადამტანი ნივთიერებები) წარმოებაში. ესენია:

* სეროტონინი – „ბედნიერების ჰორმონი“, რომელიც ჩვენს განწყობას არეგულირებს;

* მელატონინი – ღამით გამომუშავდება და, ძირითადად, პასუხისმგებელია ძილისა და სიფხიზლის ფაზების მოწესრიგებაზე.

ეპიფიზში გენერირდება, აგრეთვე, „სულის მოლეკულა“ – დიმეთილტრიპტამინი. ეს ნივთიერება პასუხს აგებს სხეულის შემდეგ მდგომარეობებზე: ტრანსი, თვითჰიპნოზი, „ასტრალური მოგზაურობა“, ცნობიერების შეცვლა. ითვლება, რომ ის „ხიდია“ ფიზიკურ სხეულსა და სულიერ სამყაროს შორის. დადასტურებულია, რომ ამ ნეიროტრანსმიტერის მაქსიმალურ ოდენობას ეპიფიზი დაბადების და გარდაცვალების დროს გამოყოფს.

სულიერი თვალსაზრისით, ეს ორგანო სულის თვალი ანუ „მესამე თვალია“. იგი პასუხისმგებელია ადამიანის უნარზე – დაინახოს და აღიქვას ის, რაც ჩვეულებრივი მხედველობისთვის მიუწვდომელია. ეს არის კავშირი ჩვენს ინტუიციასთან, უმაღლეს „მე“-სთან, სულთან.

განვითარებული „მესამე თვალი“ საშუალებას გაძლევთ, აღიქვათ არამატერიალური სამყარო, განავითაროთ ექსტრასენსორული აღქმა, საკუთარი თავისა და სამყაროს სიღრმისეული წვდომა. გარდა ამისა, ეს არის ეთერული ენერგიის უმძლავრესი სათავე, მაკავშირებელი რგოლი ფიზიკურ და სულიერ სამყაროებს შორის. აქედან გამომდინარე, ძალიან მნიშვნელოვანია ეპიფიზის აქტივობისა და ფუნქციონირების შენარჩუნება.

ეპიფიზის მაქსიმალური აქტივობა სრულწლოვანების დაწყებამდე ნარჩუნდება. შემდეგ მისი ფუნქციონირება ქვეითდება, ზოგჯერ კი, ასაკთან ერთად, ჯირკვალი სრულად ატროფირდება. ის კვლავ აგრძელებს ჰორმონების გამომუშავებას, მაგრამ მხოლოდ ღამით, დღისით კი მისი სულიერი ფუნქციები „იძინებს“.

არსებობს მოსაზრება, რომ ჩვენ იძულებით გვიქვეითებენ ამ ჯირკვლის მუშაობას. და მის ატროფიას ხელოვნურად იწვევენ დროთა განმავლობაში სასმელსა და საკვებ ნივთიერებაში ფთორისა და ფთორიდის გამოყენება – ისინი ჩვენს ორგანიზმში ხვდება გარკვეული ტიპის საკვებთან ერთად, გაზიანი სასმელებით, საღეჭი რეზინით, აგრეთვე, კბილის პასტებითა და პირის ღრუს სავლებების საშუალებით;

* რაფინირებული საკვების მიღება, მავნე საკვები დანამატები, ალკოჰოლის ბოროტად გამოყენება;

* ძილისა და სიფხიზლის ნორმალური რიტმების არევა და უგულებელყოფა;

* გადაჭარბებული აგრესია, კონფლიქტებში მონაწილეობა, ძალადობის სცენების ყურება

.ასევე ნარკოტიკული მედიკამენტების მიღებით. რათა ჩვენ ვერ შევძლოთ სულიერ სამყაროსთან კავშირის შენარჩუნება და ადვილად სამართავ ბრბოდ ვიქცეთ.

ეპიფიზის კვლავ გააქტიურება სრულებით შესაძლებელია.

1.მზის შუქი. ჯირკვლის მოქმედება პირდაპირ კავშირშია თვალის ბადურასთან. რაც უფრო მეტი შუქს დაინახავს ჩვენი თვალები, უფრო მეტი სეროტონინი იწარმოება. ამასთან ერთად, მელატონინის წარმოებაც აქტიურდება. ამ მხრივ იდეალურია მზის ამოსვლისა და ჩასვლის ცქერა.

2.სხეულის დეტოქსიკაცია და სპეციალური დიეტა. იოდით, ქლოროფილით (ზღვის მცენარეები, სპირულინა) მდიდარი საკვები, ორეგანოს ზეთი, ვაშლის ძმარი და ჭარხალი ხელს უწყობს ორგანიზმიდან ფთორისა და ფთორიდის გამოდევნას.

3.სიხარული, სიცილი, სიყვარული. რაც უფრო პოზიტიური ემოციები გვაქვს, მით უფრო აქტიურდება ეპიფიზი და ბუნებრივად წარმოქმნის „ბედნიერების ჰორმონებს“.

4. ბინაურალური რითმები. ეს გარკვეული სიხშირის მქონე განსაკუთრებული ტიპის ხმებია. მათ ხშირად იყენებენ მედიტაციისთვის. ისინი „მესამე თვალის“ მუშაობას უწყობენ ხელს.

5.მედიტაცია. ეს ყველაზე ეფექტიანი გზაა ჩვენი სულის თვალის გამოსაღვიძებლად. მედიტაციის დროს დიმეთილტრიპტამინი გამომუშავდება.

ეპიფიზის ჰარმონიულად მუშაობის დროს თქვენ:

* ეხებით დახვეწილ სამყაროს;

* გამოიკვეთება თქვენი შემოქმედებითი პოტენციალი, ვითარდება საკუთარი მომავლის ხედვა;

* იცით, რომ მუდმივ კავშირში ხართ შემოქმედთან;

* ნათლად ხედავთ სამყაროს მთლიან სურათს და იცით, თუ როგორ უნდა აირჩიოთ თქვენთვის საუკეთესო შესაძლებლობები;

* ენდობით საკუთარ ინტუიციას.